Cyfreitha newid hinsawdd

Cyfreitha newid hinsawdd

Enghraifft o'r canlynol	maes o fewn y gyfraith
Math	judgment, cyfraith amgylcheddol
Prif bwnc	lliniaru newid hinsawdd
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae cyfreitha newid hinsawdd (Saesneg: Climate change litigation), a elwir hefyd yn ymgyfreitha hinsawdd, yn gorff o gyfraith amgylcheddol a ddaeth i'r amlwg yn y 2000au a'r 2010au ac sy'm ymwneud â newid hinsawdd. Mae'r cyfreitha hon yn defnyddio arferion cyfreithiol i liniaru'r newidiadau a achosir yn yr hinsawdd gan sefydliadau cyhoeddus megis llywodraethau a chwmnïau. Oherwydd newidiadau araf mewn polisiau sy'n ymwneud â newid hinsawdd mae gweithredwyr a chyfreithwyr wedi cynyddu eu hymdrechion i ddefnyddio systemau barnwrol genedlaethol a rhyngwladol i hyrwyddo'u ymdrech.

Ers dechrau'r 2000au, mae'r fframweithiau cyfreithiol ar gyfer brwydro yn erbyn newid hinsawdd wedi bod ar gael yn gynyddol trwy ddeddfwriaeth, ac mae'r nifer cynyddol o achosion llys wedi datblygu yn gorff rhyngwladol o gyfreithiau sy'n cysylltu gweithredu (neu beidio a gweithredu) â heriau cyfreithiol. Gall hyn gynnwys cyfraith gyfansoddiadol, cyfraith weinyddol, cyfraith breifat, cyfraith amddiffyn defnyddwyr neu hawliau dynol. Mae llawer o'r achosion a'r dulliau llwyddiannus wedi canolbwyntio ar hyrwyddo anghenion cyfiawnder newid hinsawdd a mudiadiadau newid hinsawdd yr ieuenctid .

Ar ôl dyfarniad 2019 yn yr Iseldiroedd v. Sefydliad Urgenda, a orfodai'r Iseldiroedd i fynd i’r afael â newid hinsawdd, cafwyd llawer o achosion tebyg yn cael eu hennill yn llwyddiannus mewn llysoedd byd-eang. Yn 2019 gwelwyd cynnydd sydyn mewn achosion, , ac yn Chwefror 2020 cyhoeddodd Norton Rose Fulbright adolygiad yn nodi dros 1,400 o achosion mewn 33 o wledydd.^[1] Yr adeg honno, roedd y nifer o achosion a oedd ar y gweill yn Unol Daleithiau'r America, lle roedd dros 1,000 o achosion yn cael eu clywed.

1. ↑ de Wit, Elisa; Seneviratne, Sonali; Calford, Huw (February 2020). "Climate change litigation update" (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-09-20.